Makreel

Ga eens vissen aan de Noordzeestranden en de kans bestaat dat je een makreel (Scomber scombrus) aan de haak slaat. Deze soort komt in grote scholen voor in de Atlantische Oceaan, Noordzee, Oostzee, Middellandse Zee en Zwarte Zee. In de zomermaanden komen de vissen dicht bij de kust en trekken dan naar het noorden. In de wintermaanden bevinden ze zich in diepere wateren en trekken naar het zuiden.

De makreel heeft langwerpig lichaam met een gemiddelde lengte van zo'n 30 centimeter. De makreel heeft een groenblauwe rug die wordt onderbroken door donkere golvende lijnen of vlekken. Hij lijkt bijna gecoat in metallic verf. De vis wordt gekenmerkt door twee rugvinnen en een aantal kleinere vinnen die van de achterste rugvin en de aarsvin naar de staart lopen. De diep ingesneden staartvin is halvemaanvormig. De vissen leven in grote scholen. Door de flitsende beweging en zilverachtige schittering van zo’n school raken achtervolgers in verwarring.

De makreel is een roofzuchtige jager en nogal vraatzuchtig van aard. Hij voedt zich met organismen die tussen plankton leven, zoals kleine kreeftachtigen, garnaalachtigen en vislarven. Ze zwemmen daarbij met geopende bek door de wolken plankton en filteren de prooien uit het water met hun kieuwzeef. De volwassen makrelen jagen ook op kleine vis, meestal sprot, jonge ansjovis of jonge haring.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Scomber, is afgeleid vanuit het Oudgriekse skómbros (σκόμβρος) en daar loopt overal het taalkundige spoor dood. Misschien is het verwant aan het Oudgriekse kómba (κόμβα), waarmee men een pijlstormvogel aanduidde. Dan kán het verwant zijn aan kubistáō (κυβιστάω), wat 'buitelen' betekent en de manier van bewegen van beide dieren aanduidt. Het tweede deel, scombrus, heeft natuurlijk dezelfde oorsprong.

Overigens is de naam 'makreel' afgeleid van het Latijnse macula, wat 'vlek' betekent. Makrelen hebben immers opvallende lijnen of vlekken. Denk aan de Engelse term voor 'onbevlekte ontvangenis', ofwel immaculate conception, het geloof dat Maria verwekt werd en ter wereld kwam zonder met de erfzonde (lees: sex) te zijn bevlekt.

De smaak van makreel lijkt op die van haring, maar dan een stuk verfijnder. Het vlees is tegelijk stevig en vet, maar wel sappig en zacht. Het heeft een vettige, ietwat rookachtige geur. De makreel is zeer rijk aan gezonde omega-3 vetzuren en vitamine B12. Door het hoge vetgehalte van deze vis zal bederf echter snel kunnen intreden. Daardoor wordt de makreel vaak gerookt, gestoomd of ingemaakt verkocht.