Wasroos

De wasroos (Anemonia viridis) ziet eruit als een plant, is vernoemd naar een plant, maar is uiteraard een dier. Het is namelijk een zeeanemoon. Deze anemoon leeft in de wateren van de oostelijke Atlantische Oceaan, inclusief de Noordzee. In de Waddenzee is de wasroos (nog) een zeldzame verschijning. De populatie in de Middellandse Zee wordt tegenwoordig als een aparte soort gezien: de Mediterrane wasroos (Anemonia sulcata). Gemiddeld heeft de wasroos een doorsnede van minder dan 10 centimeter.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Anemonia, is te herleiden tot het Oudgriekse anemṓnē (ἀνεμώνη), van ánemos (ἄνεμος) 'wind' en de uitgang -ṓnē (-ώνη) 'dochter van'. Samen is dat dus: 'dochter van de wind'. Het tweede deel, viridis, is Latijn en betekent '(koper)groen'.

De kleurrijke en waaierende wasrozen leven vooral op plekken met een harde ondergrond én veel licht. Het anemoonweefsel bevat namelijk een symbiotische alg, genaamd zooxanthellae, die nodig is voor het voortbestaan van de zeeanemoon op de lange termijn. Wanneer het aantal algen afneemt, kan de anemoon dofgrijs lijken. De algen hebben licht nodig om te bloeien. De kooldioxide (CO₂) dat de wasroos uitscheidt zetten de algen met behulp van fotosynthese om in suikers en zuurstof, waar de wasroos weer van profiteert. Als bonus ruimen de algen ook nog eens de afvalstoffen van de wasroos op.

Opvallend voor een zeeanemoon is dat wasrozen hun tentakels zelden intrekken. Met het gif in hun tentakels vangen ze kleine prooien, zoals visjes en garnalen, en houden tegelijkertijd planteneters op afstand, waardoor de algen weinig te vrezen hebben.

Die tentakels hebben gewoonlijk een diepgroene kleur met paarse punten. De groene kleur wordt vaak toegeschreven aan de aanwezigheid van de symbiotische algen in de tentakels, maar is eigenlijk het resultaat van de aanwezigheid van groen fluorescerend eiwit (GFP, Green Fluorescent Protein) dat ook aanwezig is in sommige koralen, kwallen en andere zeeanemonen. Het GFP vertoont groene fluorescentie bij blootstelling aan licht in het blauwe tot ultraviolette bereik. De bioluminescentie lokt prooien naar de wasroos.

De wasroos wordt veel geconsumeerd in het zuidwesten van Spanje, vooral in de regio van Golf van Cádiz, gelegen tussen Cadiz en de Portugese plaats Faro. De wasroos staat ter plaatse bekend als ortiguillas de mar ('kleine zeenetels'), omdat de anemoon behoort tot de neteldieren en een soortgelijk effect heeft als brandnetels. Het stekende effect verdwijnt na bereiding. Het hele dier wordt gemarineerd in azijn, bedekt met een tempura-achtig beslag en gefrituurd in olijfolie. Ortiguillas de mar of kortweg ortiguillas staat in sommige Andalusische kustrestaurants als delicatesse op het menu. Ze lijken qua uiterlijk en textuur op kroketten, maar hebben een sterke smaak van zeevruchten. Deze anemoon wordt ook gegeten op Sardinië, waar hij wordt gefrituurd in olijfolie en het gerecht bekend staat als Orziadas.